دسته بندی | تاریخ و ادبیات |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 355 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 160 |
سکولاریسم و کشب حجاب در ایران
چکیده
مصطفی کمال آتاتورک در اثراقدامات تدریجی و آشکار توانسته بود به عمر امپراطوری عثمانی پایان دهد و کشور کوچک ترکیه را بنیان نهد ، برآن شد تا کشور ترکیه را در مسیر نوسازی قرار دهد ؛ نوسازی که مصطفی کمال خواستار آن بود ، در واقع غربی سازی بود و در این راستا می بایست تمام سنتها از بین می رفت . وی برای رسیدن به این هدف، مبارزه گسترده با مذهب و نیروهایی مذهبی انجام داد و اسلام رسمی را بطور کامل از جامعه ترکیه پاک کرد . در کنار اقدامات مصطفی کمال ؛ وابستگی روحانیون سنی به دولت و عدم استقلال سیاسی و مالی این زمینه را برای مصطفی کمال فراهم آورد تا بتواند با ترکیب سیاست پنهان و آشکار ترکیه را به یک کشور سکولار تبدیل کند .
از طرف دیگر در ایران نیز رضاشاه به زعم خود برآن شد تا جامعه ایران را همانند ترکیه بسوی تمدن و نوسازی هدایت کند . در راستای چنین اقدامی طبیعی بود که از طرف روحانیون که به عنوان ترویج دهندگان دین در جامعه محسوب می شدند ،در مقابل چنین اقدامی مقاومت صورت گیرد ، استقلال سیاسی، اقتصادی به روحانیون این کمک را می کرد تا در مقابل سیاستهای نوسازی رضاشاه که توأم با دین زدایی بود مقاومت کنند .
استقلال یکی از بزرگترین امتیازات روحانیت شیعه درمقایسه با روحانیت سنی است .چه در دوره صفویه، چه در دوره هایی افشاریه و زندیه و قاجاریه و چه در دوره پهلوی، روحانیت اگر چه متفاوت اندیشیدند ولی هیچ گاه زیر بار زور و دستور و ابلاغیه و فرمان شاهی نرفت. نتنها این وضعیت و آرمان را حفظ کرد بلکه در شرایط مقتضی با قدرت ظالمانه مبارزه کرد و برای ایجاد فضایی مساعد تر برای دینداری و دین مداری ، با حاکمان در افتاد و نهایتاً
کوشید تا نظامی اسلامی برمبنای دین و مردم تأسیس کند . از دوره های بسیار سخت و طاقت- فرسا برای روحانیت ، دوره حکومت بیست ساله رضاخان بود . در این دوره روحانیت با شدیدترین برخوردها وعمیق ترین موانع مواجه شد . رضاخان که سودای ترقی و پیشرفت ایران به مانند کشورهای اروپایی را درسر داشت ، سعی می کرد مهمترین موانع را که به زعم او مذهب و روحانیت بود ، از میان بردارد . او علاوه بر مقابله های خشن و زورمندانه با روحانیت ، بر آن بود تا تمام نمادهای مذهبی را از جامعه حذف کند . رضاشاه برای از بین بردن مذهب و نیروهایی مذهبی از تمام امکانات استفاده می کرد تا هرچه زودتر به زعم خویش کشور را به دروازه های ترقی برساند .
در پژوهش حاضر با مطالعه اقدامات ضد دینی در ایران و ترکیه که نهایتاً جامعه را به سوی سکولاریسم هدایت می کرد ، آشنا خواهیم شد . و همچنین در این پژوهش سیاست های رضاشاه و آتاتورک را در مقابل مذهب و نیروهایی مذهبی بصورت مقایسه ای بررسی خواهیم
کرد.
فصل اول : کلیات
معرفی روش و ماهیت تحقیق که معمولاً به شکل طرح تحقیق یا طرح پژوهش ارائه می شود موجب می شود که محقق و خواننده بر محتوا و شکل تحقیق تسلط و احاطه داشته باشند . با معرفی روش و ماهیت تحقیق است که ارزیابی و قضاوت در توفیق یا عدم توفیق نتایج علمی تحقیق براساس هدف و روش اعلامی میسر می شود براساس چنین ضرورتی دربخش ابتدایی این پژوهش طرح مسأله - تاریخچه موضوع - هدف و قلمرو تحقیق - بیان فرضیه - روش گردآوری داده ها و تجزیه و تحلیل آنها – سازماندهی تحقیق و سایر مسائل به منظور تبین و تحدید و تدقیق و تعمیق موضوع مورد بررسی قرارمی گیرد .
1-1) بیان مسأله
تاریخ بزرگترین منبع شناخت ، سرشارترین ذخیره تجربه اندوزی و مؤثرترین وسیله
عبرت گیری برای گام برداشتن در حال و روشن نمودن تصویر آینده است . تاریخ بستری
است که ما را با منابع اصلی اندیشه ها و ریشه تحولات آشنا می سازد . از این رو درمراجعه به تاریخ بایستی بسیار دقیق بود و به ابعاد و زمینه های فکری – سیاسی – اقتصادی و فرهنگی و بین الملی حوادث و تحولات توجه نمود .
تاریخ معاصر ایران و ترکیه نیز از نظرمحتوا و مضمون یاسی، اجتماعی و فرهنگی و کیفیت تحولات و فراز و فرودهای آن به خصوص در زمینه تعامل دین و دولت دربردارنده
حوادث و تجربیات مهمی است که آگاهی دقیق از آنها میتواند برای ما در پیمودن راه دشوار
در مقطع حساس کنونی مفید باشد و بی توجهی به آن موجب ضرر و زیان خواهد شد .
جنبش ها و انقلاب های مهم در تاریخ اسلام و بویژه در ایران و ترکیه با رهبری و
حمایت روحانیون همراه بوده است . تحریم تنباکو – انقلاب مشروطیت و جنبش های
مقطعی در شهرهای مختلف ایران عموماً به رهبری روحانیت و تحت تأثیر مستقیم عنصر
دین صورت گرفته است ؛ در تاریخ اجتماعی ، سیاسی عثمانی و سپس ترکیه هم دین و روحانیت نقش مهمی داشته اند .
اعلان جنگ عثمانی به مصر در سا ل 1516 با فتوای شیخ الاسلام علی جمالی صورت گرفته است . در دولت عثمانی شماری از پادشاهان براساس فتوای شیخ الاسلام ها از قدرت و سلطنت خلع شده اند .سلطان سلیم سوم و سلطان عبدالعزیز دوم و سلطان عبد- الحمید دوم با فتوا خلع شده اند .
همچنین قیام شیخ رجب و شورش شهر سیواس درمرکز ترکیه و قیام شیخ سعید در
شرق ترکیه ( پس از تشکیل ترکیه جدید) با رهبری وهدایت روحانیون صورت گرفته است .
به قدرت رسیدن مصطفی کمال پاشا در ترکیه و همچنین رضاخان در ایران از جمله
حوادث مهم تاریخی است که سرآغاز وسرمنشاء تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی بزرگی دراین دو کشور به شمار می آید . به قدرت رسیدن مصطفی کمال پاشا و رضاخان در کنار شرایط داخلی ناشی از شرایط و تحولات بین الملی پس ازجنگ جهانی اول وانقلاب بلشویکی در روسیه محسوب می شود . در دوران زمامداری مصطفی کمال پاشا و رضاخان ؛ کشور ایران و ترکیه وارد مسیری متفاوت از سیرتاریخی خود شد . گسترش یافتن وابستگی های فرهنگی ایران و ترکیه به غرب و ترویج غربگرایی و خود باختگی و پی گیری سیاست های تجدد گرایانه از طریق تضیف مذهب و از بین بردن دین و نیروهای مذهبی و همچنین تشکیل ارتش مدرن برای از بین بردن مخالفان از مهمترین رویدادهایی است که با این دوران آغاز می شود .
در ایران و ترکیه هر چند که روند تجدد گرایی از زمانهایی بسیار دوری آغاز شده بود ولی در دوران حاکمیت رضاشاه و مصطفی کمال حرکت به سوی غرب و غرب گرایی
بیشتر و با جدّیت و در قالب یک دولت متمرکز و مدرن دنبال گردید . برای رسیدن به چنین آرمانی هرچیزی که درکشوراحساس می شد در برابر نوسازی مقاومت خواهد کرد به سرعت از بین برده می شد .
قرن هیجدهم میلادی سرآغاز فصل نوینی در تاریخ کشورهای اسلامی محسوب می- شود . در این قرن دنیای اسلام شاهد رشد و قدرت نمایی رقیبی در مقابل خود شد که تا آن
زمان در روابط بین دنیای اسلام با ممالک غیر مسلمان بی سابقه بود . در جوار و همسایگی
اروپا سرزمینهای مسلمان نشینی قرار داشتند که تا آن زمان عمدتاً تحت کنترل امپراطوری
کهن عثمانی قرار داشتند . امپراطوری قدرتمندی که تا یک قرن قبل از آن توانسته بود تا مرکز
اروپا پیشروی کند . ولی از قرن هیجدهم اوضاع به تدریج عوض می شود دولتهای اروپایی
درسایه ثروت عظیم به دست آمده ازممالک و مستعمرات خود در قاره آمریکا، آفریقا و آسیا و نیز رشد و پیشرفت تکنولوژی وعلوم جدید در آن قاره دارای آنچنان قدرتی شدند که خود را برای تهاجمی سنگین و همه جانبه به همسایگان مسلمان نشین خود به قدرکافی قدرتمند دیدند.
تا اوایل قرن 19 بسیاری از مناطق مسلمان نشین تحت کنترل اروپایان قرار گرفت .
ایران از بخش شمال مورد حمله روس قرارگرفت و بخش قابل توجهی ازقلمرو خود را از دست داد.درکشورعثمانی سطح درگیری بسیار وسیع بود ازقرن هیجدهم به بعد کلیه تصرفات عثمانی ترکی در اروپای شرقی – خاورمیانه – آفریقا و همچنین قفقاز مورد تهاجم دولتهای اروپایی قرار گرفته بود و هراز چند گاهی بخشهایی از قلمرو عثمانی در مواجهه با یکی از دول اروپایی از دست می رفت.
دسته بندی | تاریخ و ادبیات |
بازدید ها | 24 |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 279 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 197 |
مصطفی کمال آتاتورک در اثراقدامات تدریجی و آشکار توانسته بود به عمر امپراطوری عثمانی پایان دهد و کشور کوچک ترکیه را بنیان نهد ، برآن شد تا کشور ترکیه را در مسیر نوسازی قرار دهد ؛ نوسازی که مصطفی کمال خواستار آن بود ، در واقع غربی سازی بود و در این راستا می بایست تمام سنتها از بین می رفت . وی برای رسیدن به این هدف، مبارزه گسترده با مذهب و نیروهایی مذهبی انجام داد و اسلام رسمی را بطور کامل از جامعه ترکیه پاک کرد . در کنار اقدامات مصطفی کمال ؛ وابستگی روحانیون سنی به دولت و عدم استقلال سیاسی و مالی این زمینه را برای مصطفی کمال فراهم آورد تا بتواند با ترکیب سیاست پنهان و آشکار ترکیه را به یک کشور سکولار تبدیل کند .
از طرف دیگر در ایران نیز رضاشاه به زعم خود برآن شد تا جامعه ایران را همانند ترکیه بسوی تمدن و نوسازی هدایت کند . در راستای چنین اقدامی طبیعی بود که از طرف روحانیون که به عنوان ترویج دهندگان دین در جامعه محسوب می شدند ،در مقابل چنین اقدامی مقاومت صورت گیرد ، استقلال سیاسی، اقتصادی به روحانیون این کمک را می کرد تا در مقابل سیاستهای نوسازی رضاشاه که توأم با دین زدایی بود مقاومت کنند .
استقلال یکی از بزرگترین امتیازات روحانیت شیعه درمقایسه با روحانیت سنی است .چه در دوره صفویه، چه در دوره هایی افشاریه و زندیه و قاجاریه و چه در دوره پهلوی، روحانیت اگر چه متفاوت اندیشیدند ولی هیچ گاه زیر بار زور و دستور و ابلاغیه و فرمان شاهی نرفت. نتنها این وضعیت و آرمان را حفظ کرد بلکه در شرایط مقتضی با قدرت ظالمانه مبارزه کرد و برای ایجاد فضایی مساعد تر برای دینداری و دین مداری ، با حاکمان در افتاد و نهایتاً کوشید تا نظامی اسلامی برمبنای دین و مردم تأسیس کند . از دوره های بسیار سخت و طاقت- فرسا برای روحانیت ، دوره حکومت بیست ساله رضاخان بود . در این دوره روحانیت با شدیدترین برخوردها وعمیق ترین موانع مواجه شد . رضاخان که سودای ترقی و پیشرفت ایران به مانند کشورهای اروپایی را درسر داشت ، سعی می کرد مهمترین موانع را که به زعم او مذهب و روحانیت بود ، از میان بردارد . او علاوه بر مقابله های خشن و زورمندانه با روحانیت ، بر آن بود تا تمام نمادهای مذهبی را از جامعه حذف کند . رضاشاه برای از بین بردن مذهب و نیروهایی مذهبی از تمام امکانات استفاده می کرد تا هرچه زودتر به زعم خویش کشور را به دروازه های ترقی برساند .
در پژوهش حاضر با مطالعه اقدامات ضد دینی در ایران و ترکیه که نهایتاً جامعه را به سوی سکولاریسم هدایت می کرد ، آشنا خواهیم شد . و همچنین در این پژوهش سیاست های رضاشاه و آتاتورک را در مقابل مذهب و نیروهایی مذهبی بصورت مقایسه ای بررسی خواهیم کرد .
فهرست مطالب
چکیده.
فصل اول : کلیات
۱-۱) بیان مسأله
۲-۱) بررسی سوابق و ادبیات موضوع
۳-۱) اهداف پژوهش
۴-۱) اهمیت پژوهش
۵-۱) پرسش پژوهش
۱-۵-۱) پرسش اصلی
۲-۵-۱) پرسش های فرعی
۶-۱) فرضیه.
۷-۱) تعریف متغیرها و مفاهیم وعملیاتی
۸-۱) روش پژوهش
۹-۱) سازماندهی پژوهش
فصل دوم : دیدگاه های نظری
۱-۲) تعریف نوسازی
۱-۲-۲) نوسازی روانشناختی
۲-۲-۲) نوسازی اجتماعی
۳-۲-۲) نوسازی سیاسی
۱-۳-۲) آگوست کنت (۱۷۹۸-۱۸۵۷).
۲-۳-۲) کارل مارکس (۱۸۱۸-۱۸۸۳).
۳-۳-۲) هربرت اسپنسر(۱۸۲۰-۱۹۰۳).
۴-۳-۲) امیل دورکیم(۱۸۵۸-۱۹۱۷).
۵-۳-۲) ماکس وبر (۱۸۶۴-۱۹۲۰).
۶-۳-۲) تالکوت پارسونز.
۱-۶-۳-۲) تیپ بندی جوامع از نظر پاسونز.
۷-۳-۲) نیل اسملسر.
۸-۳-۲) برینگتون مور.
جمع بندی..
فصل سوم : سیاست های ضد مذهبی رضاشاه در ایران..
۱-۳) کودکی رضاخان..
۲-۳) دیدگاههای مختلف در مورد زمینه وقوع کودتای ۱۲۹۹٫
۴-۳) گفتمان فکری غرب و ورود آن به ایران..
۱-۴-۳) آخوند زاده (۱۸۱۲-۱۸۷۸م|۱۲۲۸-۱۲۹۵ق).
۲-۴-۳) میرزا ملکم خان (۱۸۳۳-۱۹۰۹|۱۲۴۹-۱۳۲۶ق).
۳-۴-۳) عبدالرحیم طالبوف (۱۸۳۴-۱۹۱۱م|۱۲۵۰-۱۳۲۹ق).
۱-۴-۴-۳) طالبوف : دین و روحانیت..
جمع بندی..
۱-۵-۳) رضاخان و مذهب..
۲-۵-۳) سیاست ضد مذهبی رضاشاه.
۳-۵-۳) مقابله با روحانیت..
۴-۵-۳) مقابله با مذهب..
۱-۶-۳) کشف حجاب..
۲-۶-۳) قیام مسجد گوهرشاد.
۳-۶-۳) طرح متحدالشکل البسه.
۴-۶-۳) دانشکده معقول و منقول..
۵-۶-۳) مؤسسه وعظ و خطابه.
۷-۶-۳) طرح اداره اوقاف..
۸-۶-۳) تخریب مدارس علمی و مساجد و…
۹-۶-۳) تغییر ماههای قمری به ماههای شمسی و…
جمع بندی..
فصل چهارم: سیاست های مصطفی کمال در مقابل مذهب و نیروهای مذهبی..
۱-۴) زندگی نامه مصطفی کمال آتاتورک…
۱-۱-۴) نحوه به قدرت رسیدن آتاتورک…
۲-۴) اندیشه های تجددگرایی در ترکهای جوان..
۱-۲-۴) ضیاء گوکالپ و ناسیونالیسم ترک…
۳-۴) مصطفی کمال و سلطنت..
۴-۴) مصطفی کمال و خلافت..
۱-۴-۴) تخریب مساجد و اماکن مذهبی..
۲-۴-۴) مقابله با دراویشان..
۳-۴-۴) دگرگونی پوشاک…
۴-۴-۴) دگرگونی حقوقی..
جمع بندی..
نتیجه گیری بخش دوم : مقایسه سیاستهای ضد مذهبی در ایران و ترکیه.
وجوه تشابه.
پیشینه نوسازی..
وجوه اختلاف:
تفاوت در شیوه عمل..
تفاوت در ساختار سیاسی دو کشور.
فصل پنجم : دین و سازمان روحانیت در ایران..
مذهب شیعه.
۱-۱-۵) رهبری شیعیان در دوران غیبت..
۲-۱-۵) سازمان مذهبی شیعه.
۳-۱-۵) منابع مالی روحانیون شیعه.
۴-۱-۵) تشکیلات حکومتی روحانیون..
۵-۱-۵) اصولیون و اخباریون..
۱-۵-۱-۵) ویژگیهای مکتب اصول..
فصل ششم: دین و سازمان روحانیت در ترکیه.
۱-۶) مذهب رسمی..
۲-۶) ادیان ،مذاهب و طریقتهای موجود در ترکیه.
۱-۲-۶) شیعیان..
طریقت ها و داراویش…
۱-۳-۶) علویان..
۲-۳-۶) بکتاشیه.
۳-۳-۶) طریقت نقشبندیه.
۴-۳-۶) طریقت نورجی ها
۵-۳-۶) سلیمانجی ها
۶-۳-۶) طریقت تیجانیه.
۷-۳-۶) طریقت مولویه.
۴-۶) اقلیتهای غیر مسلمان..
۱-۴-۶) مسیحیان..
جمع بندی..
نتیجه گیری بخش سوم :
تفاوتهای دین و سازمان روحانیت در ایران و ترکیه.
میزان همگرایی مذهبی..
میزان مبارزه جویی..
میزان استقلال سیاسی و مالی..
فصل هفتم : مقاومت در برابر سیاستهای نوسازی در ایران..
۱-۷) تأسیس جمهوری..
۲-۷) آیة الله نائینی..
۳-۷) آیةالله سید ابوالحسن اصفهانی..
۴-۷) آیةالله شیخ عبدالکریم حائری یزدی..
۱-۴-۷)موضع آیةالله حائری در برابرمسایل سیاسی واجتماعی کشور.
۵-۷) آیةالله شیخ محمد تقی بافقی..
۶-۷) طرقت ها و دراویش…
جمع بندی..
فصل هشتم : مقاومت در برابر سیاست های آتاتورک
۱-۸) مقاومت جدی صورت نگرفت
۲-۸) شورش شیخ سعید.
نتیجه گیری بخش چهارم :
مقایسه مقاومت در ایران و ترکیه در برابر سیاست های ضد مذهبی..
توانای بسیج اجتماعی..
منابع مآخذ.
منابع انگلیسی..
منابع ترکی استانبولی